مراحل ترمیم و بهبودی زخم
- 1404/02/07
- بازدید: 3
- 0
زخم چیست؟
- پوست، در دسترس‌ترین ارگان در بدن به حساب می‌آید. به همین دلیل احتمال آسیب‌دیدگی یا ایجاد زخم روی سطح آن زیاد است. زمانی که پوست آسیب ببیند، بافت بدن به‌هم‌پیوستگی خود را از دست می‌دهد. این اتفاق ممکن است بر اثر تروما، عفونت یا بعضی فرآیندهای بیماری‌زا مانند التهاب باشد.
- زمانی که پوست آسیب ببیند یا دچار جراحت شود، زخم تشکیل می‌شود. در این وضعیت، بدن فوراً شروع به بازسازی خود می‌کند. این کار با ترمیم به‌هم‌پیوستگی بافت برای احیای عملکرد پوست انجام می‌شود.
زخم چگونه بهبود پیدا می‌کند؟
ترمیم زخم فرآیندی است که بدن برای جایگزینی و احیای بافت آسیب‌دیده از آن استفاده می‌کند. این فرآیند شامل تقابل فرآیندهای فیزیکی، شیمیایی و سلولی است.
بدن برای بهبودی از دو مکانیسم استفاده می‌کند:
- بازسازی بافت
- ترمیم بافت
چهار مرحله‌ی بهبود زخم
مرحله‌ی اول: انعقاد خون
زمانی که عروق خونی آسیب ببینند، اولین واکنش بدن قطع جریان خون است؛ فرآیندی که به آن «هموستاز» می‌گویند. بدن پلاکت‌ها را فعال کرده و فاکتورهای رشد ترشح می‌شوند. با ترشح فاکتورهای رشد، روند بهبودی آغاز خواهد شد.
مرحله دوم: واکنش التهابی
مرحله‌ی دوم به دو قسمت واکنش التهابی اولیه و نهایی تقسیم می‌شود.
- در واکنش التهابی اولیه، نوتروفیل‌ها (نوعی گلبول سفید) برای دو تا پنج روز وجود دارند. نوتروفیل‌ها نقش مهمی در روند بهبودی دارند و با از بین بردن باکتری‌های موضعی به تجزیه‌ی بافت مرده کمک می‌کنند. همچنین، نوتروفیل‌ها مواد ضدمیکروبی فعال و پروتاز‌ها (آنزیم تجزیه‌کننده‌ی پروتئین) را ترشح می‌کنند که شروع دبریدمان (یعنی برداشتن بافت آسیب‌دیده) به شمار می‌آید.
- در واکنش التهابی نهایی، تقریبا سه روز پس از آسیب‌دیدگی، مونوسیت‌ها (نوع دیگری از گلبول‌های سفید خون) ظاهر می‌شوند. مونوسیت‌ها دارای اهمیت هستند، زیرا به ماکروفاژ تبدیل شده و باکتری‌ها، نوتروفیل‌های مرده و بافت آسیب‌دیده را از بین می‌برند. همچنین، این‌ها باعث ترشح فاکتورهای رشد، کموکاین و سیتوکین می‌شوند. از این جهت، ماکروفاژها نقش مهمی در بهبود زخم و مبارزه با عفونت دارند.
مرحله سوم: تکثیر
در این مرحله، ماکروفاژها موادی تولید می‌کنند که باعث می‌شود بدن شروع به تولید بافت و عروق خونی جدید کند؛ فرآیندی که به آن رگ‌زایی گفته می‌شود. بافت جدید بستر زخم را پر می‌کند. در مرحله‌ی آخر تکثیر، لبه‌های زخم به آرامی منقبض شده و به هم نزدیک‌تر می‌شود.
مرحله چهارم: بازسازی
بازسازی در مرحله‌ی تکثیر آغاز شده و برای مدتی طولانی ادامه پیدا می‌کند. در این مرحله از فرآیند بهبودی، کلاژن نقش مهمی ایفا می‌کند. در مرحله‌ی بازسازی، بدن به‌طور همزمان تولید و تجزیه‌ی کلاژن را انجام می‌دهد. این کار برای ایجاد توازن میان نیاز به مقاومت کششی و بازسازی بافت جدید انجام می‌شود. این توازن کیفیت و ظاهر نهایی بافت اسکار را تعیین می‌کند.
روند بهبود زخم چه مدت زمان می‌برد؟
زخم‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند: زخم حاد و زخم مزمن. زخم‌های حاد خود به خود ترمیم می‌شوند و عوارض کمی دارند. اگر فرد از سلامت کامل برخوردار باشد، زخم حاد در عرض سه هفته بهبود پیدا می‌کند. در چنین مواردی، بازسازی معمولاً حدود یک سال یا بیشتر زمان می‌برد.